حدیث موضوعحديث موضوع، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیثی گفته می‌شود که جعلی و ساختگی باشد. ۱ - تعریف موضوعحدیث موضوع از اقسام حدیث ضعیف است در تعریف حدیث موضوع چند قول ذکر شده است که ذیلاً بیان می‌شود: ۱- حدیثی است که راوی آن را از پیش خود ساخته باشد. ۲- حدیثی است که دروغ‌گویان آن را ساخته و به پیامبر نسبت داده‌اند. در بیشتر موارد این گونه احادیث هم از نظر الفاظ و هم از نظر سند ساخته دروغ‌گویان و وضّاعان است. ۲ - دیدگاه دانشمنداننظر دانشمندان در مورد حدیث موضوع به شرح زیر است: ا - موضوع از اقسام حدیث ضعیف محسوب می‌شود ولی در واقع حدیث نیست اما جاعلان وانمود می‌کنند که حدیث است و پس از اثبات جعل از صفت حدیث بودن ساقط می‌شود بله قبل از اثبات می‌توان آن را حدیث به حساب آورد. ب - حدیث موضوع از بدترین نوع حدیث است و روایت کردن آن توسط عالم به وضع، حرام می‌باشد مگر این که پس از ذکر موضوع بودن، آن را بیان کند. ج - بعضی از فرق اسلامی، وضع احادیث ترغیب و ترهیب را جایز دانسته ولی دیگران در مقابل این نظر مقاومت کرده‌اند. ۳ - علایم وضععلایم وضع حدیث بسیار است که به برخی از آنها اشاره می‌شود: ۱- اقرار واضع حدیث به وضع. ۲- رکاکت الفاظ یا معانی حدیث. ۳- اشتمال حدیث بر مبالغه در وعد و وعید. ۴- مخالفت حدیث با سنت قطعی. ۵- مخالفت حدیث با قواعد عقلی. ۶- اقامه شواهد صحیح بر بطلان آن. ۷- مخالفت قطعی با قرآن. ۴ - تعبیرات مترادفمترادفات این اصطلاح به شرح زیر است: اخبار مدلوس، حدیث جعلی، موضوع، خبر موضوع، حدیث مزور، مختلق، حدیث مکذوب، احادیث مجعول، روایت موضوع، احادیث موضوع، احادیث ساختگی، روایات ساختگی، روایت جعلی، حدیث مختلق، حدیث مصنوع، خبر جعلی، خبر مختلق، خبر مزور، خبر کذوب، روایت مختلق، روایت مزور، روایت مکذوب، مزور، مکذوب، موضوعات. [۲]
معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، ج۸، ص۱۸۶.
[۶]
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱، ص۱۷۴.
[۸]
درایة الحدیث، ص۴۸.
[۹]
درایة الحدیث، ص۸۹.
[۱۰]
کلباسی، ابوالهدی، سماء المقال، ج۲، ص۱۶۴.
[۱۱]
علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۹.
[۱۲]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۱.
[۱۳]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۷.
[۱۴]
نادرعلی، عادل، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص۱۰۹.
[۱۵]
نادرعلی، عادل، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص۱۹۶.
[۱۶]
سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۱، ص۱۱۴.
[۱۷]
سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۱، ص۲۷۳.
[۱۹]
فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۱۰، ص۱۹۷.
[۲۰]
فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۳، ص۱۱۸.
[۲۱]
فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۵، ص۱۶۰.
[۲۲]
قاسمی، محمد، قواعد التحدیث، ص۱۰۸.
[۲۶]
مجله پژوهش‌های قرآنی، ج۵، ص۳۵۷.
[۲۷]
مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۱۵۵-۱۵۶.
[۲۸]
مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۶، ص۲۷.
۵ - پانویس
۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث موضوع»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۲۷. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۲۷۷ |